Wspomaganie (3).

WSKAZÓWKI DO PRACY Z DZIECKIEM O OBNIŻONYCH MOŻLIWOŚCIACH INTELEKTUALNYCH

Organizując pracę z dzieckiem o obniżonej sprawności intelektualnej nauczyciel powinien pamiętać o realizacji pewnych konkretnych zadań, które obejmują: stymulowanie ogólnego rozwoju dziecka;

• wyrównywanie dysharmonii rozwojowych, korygowanie zaburzonych funkcji, a tym samym ułatwienie dziecku opanowania umiejętności czytania i pisania;
• ułatwienie dziecku opanowania tych wiadomości, umiejętności, które są przewidziane programem nauczania;
• zapobieganie powstawaniu wtórnych zaburzeń emocjonalnych w zachowaniu;
• wyrobienie u dzieci ty cech osobowości, które warunkują dalsze samodzielne funkcjonowanie w systemie szkolnym; rozbudzanie zainteresowań i wyrobienie właściwej motywacji do nauki.

W indywidualnej pracy rewalidacyjnej powinien pamiętać o przestrzeganiu :

• indywidualizacji środków i metod oddziaływania rewalidacyjnego;
• powolnego opanowania trudności w opanowywaniu technik szkolnych uwzględniając złożoność procesu czytania i pisania oraz wyuczalność dziecka;
• korekcji zaburzeń, ćwiczenie funkcji psychofizycznych najgłębiej zaburzonych i najsłabiej opanowanych umiejętności;
• kompensacji zaburzeń - łączenie ćwiczeń funkcji zaburzonych z ćwiczeniami funkcji niezaburzonych;
• systematyczności i ciągłości oddziaływania.

Ćwiczenia do indywidualnej pracy z dzieckiem powinny być różnorodne i obejmować wszystkie sfery psychofizyczne:

1. ćwiczenia sprawności ruchowej i orientacji przestrzennej, koordynacji wzrokowo - - słuchowo - ruchowej, sprawności manualnej jako przygotowanie do nauki pisania;
2. ćwiczenia analizy i syntezy wzrokowej, pamięci wzrokowej, orientacji wzrokowo - - przestrzennej na materiale konkretnym i literowym;
3. ćwiczenia percepcji słuchowej, analizy słuchowej, pamięci słuchowej, koordynacji słuchowej i orientacji czasowo- przestrzennej;
4. ćwiczenia analizy i syntezy wzrokowej i słuchowej oparte na materiale literowym / ćwiczenia w czytaniu i pisaniu /;
5. kształtowanie pojęć matematycznych.

KONTROLA I OCENA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

W przypadku dzieci ze sprawnością intelektualną niższą od przeciętnej konieczne jest dostosowanie zarówno w zakresie formy, jak i treści wymagań. Obniżenie kryteriów jakościowych nie może zejść poniżej podstawy programowej. Zmiany jakościowe w zakresie wymagań programowych powinny być takie, aby w przyszłości pozwalały tym dzieciom na opanowanie wymagań zasadniczej szkoły zawodowej ogólnodostępnej. Wymagania co do formy przekazywania wiedzy mogą obejmować m.in.:

• omawianie niewielkich partii materiału i o mniejszym stopniu trudności,
• pozostawianie więcej czasu na jego utrwalenie,
• podawanie poleceń w prostszej formie, unikanie trudnych, czy bardzo abstrakcyjnych pojęć,
• częste odwoływanie się do konkretu, przykładu,
• unikanie pytań problemowych , przekrojowych,
• wolniejsze tempo pracy,
• szerokie stosowanie zasady poglądowości,
• zadawanie do domu tyle ile dziecko jest w stanie wykonać samodzielnie.

W stosunku do dzieci o obniżonych możliwościach intelektualnych zalecenie o dostosowaniu wymagań daje nauczycielowi możliwość postawienia oceny dopuszczającej, gdy na koniec semestru grozi uczniowi ocena niedostateczna. Zalecenia tego nie można jednak traktować jako równorzędnego z nakazem promowania, bowiem to jest zależne od decyzji rady pedagogicznej po uwzględnieniu różnych kryteriów wraz z wkładem pracy dziecka. Na czym w praktyce powinno polegać "dostosowanie wymagań edukacyjnych" w zależności od rodzaju dysfunkcji?

Dysgrafia, czyli brzydkie nieczytelne pismo. Dostosowanie wymagań powinno dotyczyć formy sprawdzenia wiedzy a nie treści. Wymagania merytoryczne co do oceny pracy pisemnej powinny być ogólne, takie same, jak dla innych uczniów, natomiast sprawdzenie pracy może być niekonwencjonalne. Np. jeśli nauczyciel nie może odczytać pracy ucznia, może go poprosić , aby uczynił to sam lub przepytać ustnie z tego zakresu materiału. Może też skłaniać ucznia do pisania drukowanymi literami lub na komputerze.

Dysortografia, czyli trudności z poprawna pisownią pod względem ortograficznym, fonetycznym, interpunkcyjnym itd. Dostosowanie wymagań głównie dotyczy formy sprawdzania i oceniania wiedzy z tego zakresu. Zamiast klasycznych dyktand można robić sprawdziany polegające na : - uzasadnianiu pisowni wyrazów odwołując się do znajomości zasad ortograficznych, - ocenianiu odrębnie merytorycznej strony pracy i odrębnie poprawności pisowni, nie wpisując tej drugiej oceny do dziennika. W żadnym wypadku dysortografia nie uprawnia do zwolnienia ucznia z nauki ortografii i gramatyki.

Dysleksja, czyli trudności w czytaniu. Nauczyciel widząc trudności dziecka może :

• odpytać go czytania na osobności, a nie przy całej klasie,
• nie ponaglać, nie krytykować, nie zawstydzać,
• nie mobilizować stwierdzeniami: "jak się postarasz, to będzie lepiej",
• nie zadawać do domu obszernych czytanek do opanowania.

Dyskalkulia, czyli trudności w liczeniu. Oceniamy przede wszystkim tok rozumowania, a nie techniczną stronę liczenia, uczeń ma bowiem skłonność do przestawiania kolejności cyfr w liczbie i przez to jej zapis jest błędny. Zły wynik końcowy wcale nie świadczy o tym, że dziecko nie rozumie zagadnienia. Dostosowanie wymagań będzie więc dotyczyło tylko formy sprawdzenia wiedzy poprzez koncentrację na prześledzeniu toku rozumowania w danym zadaniu i jeśli jest on poprawny - wystawienie uczniowi oceny pozytywnej.

Podsumowując chciałabym podkreślić, iż żadna ocena nawet ta najwyższa nie jest w stanie zapewnić doznań , jakie odczuwa dziecko mające trudności w nauce, bądź dziecko o ograniczonych możliwościach intelektualnych /wbrew pozorom często mające świadomość sowich braków/ jak życzliwość, atmosfera spokoju, zrozumienie i akceptacja ze strony nauczyciela. Emocjonalna wrażliwość tych dzieci skrywana pod cienkim płaszczem lekceważenia, bądź arogancji sprawia, że są one bardzo podatne na przeżycia stresowe zwłaszcza w związku z niewłaściwym stosunkiem wyśmiewających się z nich rówieśników, pokazujących swą wyższość umysłową. Wobec tego w ocenach dziecka o obniżonym poziomie umysłowym winny przeważać oceny pozytywne, gdyż tylko takie spełnią funkcję wychowawczą, dydaktyczną, społeczną i rewalidacyjną. Ocena negatywna często pogłębia bierność ucznia i brak wiary we własne siły. Ponadto ocena taka jest oznaką, iż dziecko nie jest w stanie podołać narzuconym mu przez nauczyciela wymaganiom, co nasila u niego kompleks niepełnowartościowości, a nauczycielowi sugeruje nieumiejętne dostosowanie wymagań względem ucznia. Tak więc specyfika oceniania tych dzieci w warunkach szkoły masowej polega na przesunięciu punktu ciężkości z funkcji dydaktycznej na funkcję wychowawczą i rewalidacyjną.

  

Mariola Filas

ŹRÓDŁO: 

 http://www.sp2.rabka.pl/publikacje/filas/mariola4.html